Kara Deliğin Fotoğrafını Çekmek

Geçtiğimiz Çarşamba günü bilim adına çok önemli bir gelişme açıklandı. Gerçek bir kara deliğin fotoğrafı ilk defa bilim adamları tarafından çekildi ve bu fotoğraf bizlerle bir basın toplantısında paylaşıldı.

Dünyamızdan yaklaşık 55 milyon ışık yılı uzaklıkta ve Virgo galaksi kümesinin yakınındaki “Messier 87” adı verilen gökadanın tam merkezinde bulunan bu kara delik, ayrıca Güneş’ten de 6.5 milyar kat daha büyük.

Ancak karadeliğin büyüleyiciliğinin yanı sıra onun fotoğrafının çekilmesini sağlayan metodoloji de bir o kadar etkileyici. Bilim adamlarının açıkladığına göre böylesi uzaklıkta bulunan devasa bir kara deliğin fotoğrafının çekilebilmesi için Dünya büyüklüğünde bir teleskopa ihtiyaç var. Böyle bir şeyi gerçekleştirmek mümkün olmadığı için, EHT, yani “Event Horizon Telescope” adı verilen proje başlatıldı. EHT projesi ile birlikte, dünyanın 8 farklı noktasına yerleştirilen dev teleskoplardan alınan görüntüler sanal olarak birleştirildi ve atom saatleri kullanılarak, EHT ekibinin kendi tabirleri ile eşi görülmemiş bir hassasiyetle kara delikten yakaladıkları radyo dalgalarını veri olarak kaydettiler. Bu veriler o kadar büyüktü ki (5 petabyte), işlenebilmeleri için internete yüklenmesi mümkün olmadığından sabit diskler aracılığıyla kaydedilerek genel merkezde bulunan Süper Bilgisayarlara gönderildi. Bu verilerin işlenmesi süper bilgisayarlar aracılığıyla bile tahmin edilenden daha uzun sürdü ve fotoğrafın yayınlanması 10 Nisan 2019’a kadar ertelenmek durumunda kaldı.

Fotoğrafı çekilen bu devasa kara deliğe “Derin, süslü karanlık oluşum” anlamına gelen Powehi adı verildi.

Fotoğrafın çekilmesini mümkün kılan algoritmanın gerçekleştirilmesine öncülük eden Katie Bouman’ın ise fotoğrafın işlendiği an çekilen fotoğrafını gördükçe, başkası adına mutlu olmak nasıl bir duygu yoğun bir biçimde yaşıyor ve gururlanıyorum.

Katie Bouman aynı zamanda hepimizin bildiği Interstaller filminde simüle edilen ve NASA’nın “Şimdiye kadar gerçekleştirilen kara delik simülasyonları arasında gerçeğe en yakın olanı bu” diye nitelendirdiği kara deliğin gerçekleştirilmesinde de “Computational Imaging” ve “Einstein” denklemlerini kullanarak rol almıştır. Bugün ise gerçek bir kara deliğin fotoğrafının çekilmesinde çok büyük bir pay alarak tarihe adını altın harflerle yazdırmıştır kendisi.

Kendisinin 1 yıl kadar önce gerçekleştirdiği TEDx konuşmasını aşağıdaki videodan izleyebilir ve yukarıda özetle anlatmaya çalıştığım projenin açıklamasını kendisinden de dinleyebilirsiniz.

Aynı zamanda detaylı bilgiye bu link aracılığı ile EHT organizasyonunun kendi sitesinden de ulaşabilirsiniz.

“Kara delik fotoğrafının çekilmesini mümkün kılan algoritmanın geliştirilmesine öncülük eden Katie Bouman ve fotoğrafın bilgisayarlar tarafından işlendiği an !”

Ortaya çıkardığım ilk kara delik fotoğrafının oluşma sürecini inanmaz gözlerle izliyorum     

- Katie Bouman